एआईमार्फत ठगीको नयाँ तरिका: गुगलले जारी गर्यो विस्तृत सुरक्षा उपाय

काठमाडौँ । कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) को तीव्र विकासले विश्वव्यापी रूपमा प्रविधिको उपयोगिता विस्तार गरेको छ, तर यससँगै साइबर अपराधीहरू पनि झनै प्राविधिक, रणनीतिक र चलाख बन्दै गएका छन्। गुगलले हालै सार्वजनिक गरेको विस्तृत रिपोर्टमा उल्लेख छ कि ठगहरूले अब एआई टुलहरूको सहयोगमा नयाँ किसिमका ठगी अभियान सञ्चालन गर्न थालेका छन् — विशेषगरी अनलाइन रोजगारी, नक्कली एआई एप, फ्री VPN, र नकारात्मक समीक्षामार्फत असुलीका घटनामा तीव्र वृद्धि भएको छ।

ग्लोबल एन्टि–स्क्याम एलायन्सको State of Scams 2025 प्रतिवेदनले खुलासा गरेको छ कि २०२४ को तुलनामा अनलाइन ठगीका घटनामा ५७ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ। विशेषज्ञहरूको भनाइमा, एआईले ठगहरूलाई फर्जी सामग्री, इमेल, भिडियो, वा मोबाइल एप यथार्थपरक रूपमा तयार गर्न सहज बनाइदिएको छ, जसका कारण सामान्य प्रयोगकर्तालाई ठगी र वास्तविक जानकारीबीचको भिन्नता छुट्याउन कठिन भएको छ।

गुगलका सुरक्षा विश्लेषकहरूले चेतावनी दिएका छन् कि अब साइबर ठगी केवल इमेल वा सन्देशमार्फत सीमित छैन; एआई–सक्षम च्याटबट, आवाज नक्कली गर्ने प्रविधि (voice cloning) र फर्जी भिडियो (deepfake) हरू समेत ठगीका नयाँ माध्यम बनेका छन्।

ठगहरूले एआई कसरी प्रयोग गर्दैछन्?

१. अनलाइन जागिर ठगी

अन्तर्राष्ट्रिय कम्पनी र प्रतिष्ठित ब्रान्डहरूको नाममा नक्कली रोजगारी विज्ञापन प्रकाशित गर्ने प्रवृत्ति तीव्र गतिमा फैलिएको छ। यस्ता ठगहरूले करियर वेबसाइट, LinkedIn प्रोफाइल वा Facebook पेजमार्फत रोजगारीका विज्ञापन राख्छन्। त्यसपछि आवेदनकर्तासँग ‘रजिस्ट्रेशन शुल्क’ वा ‘इन्टरभ्यू प्रोसेसिङ शुल्क’ मागिन्छ। कतिपय अवस्थामा, ठगहरूले एआई प्रयोग गरेर मानव स्रोत विभाग (HR) का फर्जी प्रतिनिधिहरूको भिडियो इन्टरभ्यू पनि आयोजना गर्छन्, जसले ठगीलाई अझ विश्वसनीय देखाउँछ।

गुगलको सुझाव: Gmail र Google Messages मा रहेको Scam Detection फिचर सक्रिय राख्नुस्। आफ्नो खातामा Two-Step Verification अनिवार्य रूपमा लागू गर्नुस्। रोजगारीका विज्ञापनबारे आधिकारिक वेबसाइट वा मान्य स्रोतमार्फत मात्र पुष्टि गर्नुस्।

२. नक्कली समीक्षा र जबर्जस्ती असुली (Extortion Scam)

व्यवसायहरूको प्रतिष्ठा घटाउने उद्देश्यले ठगहरूले जानाजानी एक–स्टार समीक्षा हाल्छन् र पछि धम्की दिँदै पैसा असुल्ने प्रयास गर्छन्। यस्ता घटनामा एआईले नक्कली प्रयोगकर्ता प्रोफाइल र यथार्थपरक टिप्पणी तयार गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ। कतिपय ठगहरूले फर्जी इमेल पठाएर व्यवसायीलाई कानुनी कारवाहीको डर देखाउँछन्।

गुगलको सुझाव: यस्ता गतिविधि Google Maps वा Business Support Portal मार्फत तुरुन्त रिपोर्ट गर्न सकिन्छ। ठगसँग प्रत्यक्ष सम्पर्क नगर्नुहोस्, कुनै पनि रकम नगर्नुहोस्, र प्रमाणका रूपमा स्क्रिनसट वा इमेल सुरक्षित राख्नुस्।

३. नक्कली एआई एपहरू र डेटा चोरी

एआई एपहरूको लोकप्रियता बढेसँगै ठगहरूले ChatGPT, Gemini, वा अन्य प्रसिद्ध टुलहरूको नाममा नक्कली एप बनाउने क्रम तीव्र भएको छ। ती एपहरूले प्रयोगकर्ताबाट अनुमति मागेर संवेदनशील जानकारी—जस्तै लोकेशन, माइक्रोफोन र फाइल एक्सेस—प्राप्त गर्छन् र त्यसपछि ती डेटा ठगहरूका सर्वरमा पठाउँछन्। केही एपहरूले मोबाइलमा मालवेयर इन्स्टल गरेर अनलाइन बैंकिङ जानकारी चोरी गर्ने पनि पाइएको छ।

गुगलको सुझाव: एपहरू सधैं Official App Store वा Google Play बाट मात्र डाउनलोड गर्नुस्। Chrome को Enhanced Safe Browsing फिचर सक्रिय राख्नाले खतरनाक साइट र लिंकहरूबाट जोगिन सकिन्छ। एप इन्स्टल गर्नु अघि डेभलपरको नाम, समीक्षाहरू, र डाउनलोडको संख्या पनि जाँच्न आवश्यक छ।

४. फ्री VPN को नाममा ठगी

“फ्री VPN” भन्ने लोभमा धेरै प्रयोगकर्ता नक्कली एपहरूको फन्दामा परिरहेका छन्। यस्ता VPN ले प्रयोगकर्ताको नेटवर्क गतिविधि, पासवर्ड, र बैंक विवरणसमेत संकलन गर्छन्। कतिपय फ्री VPN सेवामा लुकेका स्क्रिप्टहरूले प्रयोगकर्ताको उपकरणबाट क्रिप्टो–माइनिङ वा स्पाइवेयर सञ्चालन गरेको प्रमाण भेटिएको छ।

गुगलको सुझाव: Play Protect अनिवार्य रूपमा सक्रिय राख्नुस्। VPN एपहरू केवल Verified Sources वा VPN Badge भएका एपहरूबाट मात्र डाउनलोड गर्नुस्। एप इन्स्टल गर्दा अनुमति (permissions) ध्यानपूर्वक समीक्षा गर्नुस् र अनावश्यक पहुँच अस्वीकार गर्नुस्।

थप ठगीका नयाँ स्वरूपहरू

हालसालै ठगहरूले “फर्जी टेक–सपोर्ट” र “AI Investment Advisor” का नाममा पनि ठगी गर्न थालेका छन्। यस्ता प्लेटफर्महरूले नक्कली वेबसाइट र च्याटबट प्रयोग गरेर लगानीका सुझाव दिन्छन् र प्रयोगकर्ताबाट पैसा असुल्ने गर्छन्। एआईको प्रयोगले ती च्याटबटहरूलाई विश्वासिलो देखाउँछ, जसले ठगहरूलाई ठूलो फाइदा पुर्‍याउँछ।

गुगलका अनुसार, एआईले साइबर अपराधमा नयाँ आयाम थपे पनि, यसको सही र जिम्मेवार प्रयोगले समाजलाई लाभ पुर्‍याउन सक्छ। कम्पनीले प्रयोगकर्ताका लागि Safe Browsing, Play Protect, र AI–based Phishing Detection जस्ता फिचरहरू निरन्तर अद्यावधिक गर्दै आएको छ। तर, साइबर सुरक्षा विशेषज्ञहरूको भनाइमा, “कुनै पनि प्रविधि पूर्ण सुरक्षित हुँदैन; प्रयोगकर्ताको सचेतता नै पहिलो रक्षा पंक्ति हो।”

अन्ततः, प्रविधिको फाइदा लिनका लागि सजग रहनु, सूचना स्रोतको पुष्टि गर्न जान्नु र शंकास्पद लिंक वा एपबाट टाढा रहनु नै एआई–युगको स्मार्ट डिजिटल व्यवहार हो।