बुधबार धर्मशालाबाट सार्वजनिक गरिएको एक भिडियो सन्देशमार्फत दलाई लामाले भने, “मेरो नाममा रहेको शताब्दी पुरानो आध्यात्मिक संस्था मेरो मृत्युपछि पनि जारी रहनेछ र मेरो उत्तराधिकारी चयन गर्ने अधिकार बेइजिङ सरकारसँग होइन, मेरो सचिवालयसँग हुनेछ ।”
सन् १९३५ जुलाई ६ मा तिब्बतको ताक्सेरमा जन्मिएका दलाई लामाको वास्तविक नाम ल्हमो थोन्डुप हो । उनी सन् १९५९ मा चिनियाँ कम्युनिस्ट शासनको दमनका कारण भारतको हिमाञ्चल प्रदेशस्थित धर्मशालामा निर्वासित भएदेखि त्यहीँबाट तिब्बती निर्वासित समुदायको नेतृत्व गरिरहेका छन् । चीनले तिब्बतलाई आफ्नो अविभाज्य हिस्सा घोषणा गरेसँगै दलाई लामालाई ‘विभाजनवादी’ भनेर चित्रित गर्दै आएको छ । नेपाल सरकारले समेत तिब्बतलाई चीनको अभिन्न अङ्गका रूपमा मान्यता दिँदै एक चीनको नीति कायम राख्दै दलाई लामाका गतिविधिहरूमा रोक लगाउँदै आएको छ ।
दलाई लामाको अवतारवाद बौद्ध धर्म अन्तर्गत महायान सम्प्रदायको बोधिसत्त्व दर्शनमा आधारित छ । तिब्बती मान्यताअनुसार दलाई लामा बोधिसत्त्व अवलोकितेश्वरका पुनर्जन्मका रूपमा अवतरित हुने मान्यता रहेको छ । नयाँ अवतार पहिचानका लागि सपनादेखि पवित्र ल्हामो तालसम्मका संकेतहरू अध्ययन गरिन्छ भने पहिलाको दलाई लामाका सामग्रीहरू चिनाउने परीक्षण समेत गरिन्छ ।
दलाई लामा भन्छन्, “धर्मको मामिलामा अधिनायकवादी सरकारको हस्तक्षेप अमान्य छ । अवतार चिन्ने निर्णय धार्मिक विधिसम्मत र आध्यात्मिक संकेतमा आधारित हुनेछ, राजनीतिक स्वार्थमा होइन ।” सन् १९८९ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त गरेका दलाई लामालाई अमेरिकीलगायतका पश्चिमी मुलुकहरूले समर्थन गर्दै आएका छन् । चिनियाँ नेतृत्वले भने आगामी १५औं दलाई लामाको चयन प्रक्रियामा संलग्न हुने संकेत दिँदै आएको छ । यद्यपि, दलाई लामाको पछिल्लो अभिव्यक्तिलाई यसप्रति स्पष्ट अस्वीकारको रूपमा हेरिएको छ ।
दलाई लामाको ९०औं जन्मोत्सव आगामी आइतबार मनाइँदैछ । धर्मशालामा त्यसको तयारी तीव्र गतिमा भइरहेको जनाइएको छ ।