गाजा युद्धविरामपछि पुनःस्थापनाको प्रारम्भ, अमेरिकी सेना गाजामा तैनाथ

 

काठमाडौं । गाजामा शुक्रबारदेखि लागू भएको युद्धविरामसँगै प्यालेस्टिनी नागरिकहरू पुनः आफ्ना उजाड घरतर्फ फर्किन थालेका छन्। दक्षिणी गाजाबाट हजारौं विस्थापितहरू खण्डहर बनेको गाजा सिटीतर्फ पैदल यात्रा गरिरहेका छन्। दुई वर्षअघि हमासद्वारा इजरायलमा गरिएको आक्रमणपछि सुरु भएको युद्धका कारण उनीहरूले यो क्षेत्र छोड्नुपरेको थियो।

हाल गाजाको सबैभन्दा ठूलो सहर गाजा सिटी पूर्ण रूपमा भग्नावशेषमा परिणत भएको छ। विद्युत, पानी, विद्यालय, अस्पताललगायत सम्पूर्ण पूर्वाधार ध्वस्त छन्। यद्यपि, स्थानीयहरू घरको नाममा बाँकी रहेको केवल इँटा र मलबा बीच आफ्नो अस्तित्व खोजिरहेका छन्।

‘मेरो घरको केवल निशान भेटियो, पूरा भवन भग्नावशेषमा पुरिएको छ,’ गाजा फर्किएका एक स्थानीय बासिन्दाले मिडियासँग बताए।

अमेरिकी मध्यस्थतामा युद्धविराम, सेना र कैदी साटासाटको तयारी

अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको मध्यस्थतामा गरिएको युद्धविराम सम्झौताअनुसार, ७२ घण्टाभित्र हमासले सबै जीवित इजरायली बन्दीहरू रिहा गर्नेछ। जवाफस्वरूप इजरायलले २५० प्यालेस्टिनी कैदी र १,७०० हिरासतमा रहेका व्यक्तिहरूलाई मुक्त गर्नेछ।

इजरायलले आफ्नो ५३ प्रतिशत क्षेत्रबाट सेना फिर्ता गर्ने घोषणा गरिसकेको छ। राहत कार्य सहज बनाउन ६०० राहत ट्रकहरू दैनिक गाजामा प्रवेश गर्नेछन्। यससँगै २०० अमेरिकी सैनिकहरू पनि गाजामा तैनाथ हुनेछन्। संयुक्त राष्ट्रसंघ र इजिप्टसँग सहकार्य गर्दै अमेरिकी सैनिकहरूले युद्धविरामको निगरानी, राहत वितरणमा सहयोग र सुरक्षाको व्यवस्था गर्ने जिम्मेवारी पाएका छन्।

१२ वर्षपछि अमेरिकी सेना प्रत्यक्ष रूपमा विदेशी द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रमा तैनाथ हुने यो पहिलो घटना हो। यसअघि सन् २०१३ मा ओबामा प्रशासनले सिरियामा आईएसआईएसविरुद्ध सीमित सैन्य हस्तक्षेप गरेको थियो।

ध्वस्त पूर्वाधार, भयावह मानवीय अवस्था

युद्धका कारण गाजा सिटीका करिब ९० प्रतिशत जनसंख्या अर्थात् ६.४ लाख मानिस विस्थापित भएका थिए। अस्पतालहरू बन्द छन्, औषधि अभाव छ र अधिकांश नागरिकहरू बासविहीन छन्।

शुक्रबार गाजा सिटीस्थित अल-रन्तिसी अस्पतालमा मेडिकल टोली पुगे पनि अस्पताल पूर्ण रूपमा नष्ट भइसकेको थियो। गाजाका स्वास्थ्य उपमन्त्री डा. युसुफ अबू अल-रेशले अस्पतालका सबै उपकरण जलेर नष्ट भएको बताए।

संयुक्त राष्ट्रसंघको रिपोर्ट अनुसार गाजामा अगस्ट महिनादेखि सुरु भएको भोकमरी अहिले व्यापक बनेको छ। अल-शिफा अस्पतालका निर्देशकले मात्रै शुक्रबार ३३ शव भेटिएको र केहीको पहिचान हुन नसकेको बताएका छन्।

७० वर्षीय मज्दी फुआद मोहम्मद अल-खौरले सीएनएनसँग भने, ‘मेरा एक छोरा र एक छोरी यो युद्धमा मारिए। मैले ४० वर्ष लगाएर बनाएको घर नष्ट भयो। अहिले म र मेरी श्रीमती बिरामी छौं, हाम्रो सबैथोक सकियो।’

कृषि भूमि मरूभूमिमा परिणत, विशाल आर्थिक क्षति

पछिल्ला दुई वर्षमा गाजाको ९८ प्रतिशत खेतीयोग्य जमीन मरूभूमिमा परिणत भएको छ। हाल केवल २३२ हेक्टर जमिन खेतीयोग्य रहेको छ। यसलाई पुनः उत्पादनयोग्य बनाउन करिब २५ वर्ष लाग्ने अनुमान गरिएको छ।

गाजाका २३ लाख जनसंख्यामध्ये करिब ९० प्रतिशत नागरिक बेघरबार छन्। अधिकांश नागरिकहरू पानी र बिजुलीविहीन अवस्थामा छन्। गाजाको ८० प्रतिशत भूभाग सैन्य क्षेत्रका रूपमा परिणत भइसकेको छ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार, गाजामा जम्मा भएको करिब ५१ लाख टन मलबा हटाउन १० वर्ष लाग्नेछ र यसको लागत करिब १.२ ट्रिलियन अमेरिकी डलर हुनेछ। यतिबेला गाजाका ८० प्रतिशत भवन ध्वस्त भइसकेका छन्, जसले गर्दा आर्थिक क्षति ४.५ ट्रिलियन डलरभन्दा बढी पुगेको अनुमान छ।

बन्दीको रिहाई र सम्झौताको पहिलो चरण प्रारम्भ

गाजा युद्धविराम सम्झौताअनुसार, हमासले इजरायली बन्दीहरू रिहा गर्नेछ भने इजरायलले प्यालेस्टिनी कैदीहरूलाई छुटाउनेछ। यस सम्झौता ८ अक्टोबरमा मिस्रमा सम्पन्न अप्रत्यक्ष वार्ताबाट सम्भव भएको हो। प्रारम्भिक ७२ घण्टामा २,००० प्यालेस्टिनी कैदीको साटोमा सबै जीवित इजरायली बन्दीहरूलाई रिहा गरिने बताइएको छ।

कतार, इजिप्ट र टर्कीको मध्यस्थतामा भएको सम्झौतालाई अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति ट्रम्पले ऐतिहासिक दिनको रूपमा उल्लेख गर्दै, ‘सबै पक्षहरूसँग समान व्यवहार गरिनेछ,’ भनेका छन्।

इजिप्टमा जारी वार्ता, हमासले शासन छाड्ने कि ?

हाल मिस्रको राजधानी कायरोमा जारी वार्तामा हमासले हतियार त्याग्ने र गाजाको शासन छाड्ने विषयमा सहमति भएको छैन। ट्रम्पको प्रस्तावमा यस्तो सर्त समावेश गरिएको भए पनि हमासले यसलाई विगतमा अस्वीकार गर्दै आएको छ।

ट्रम्पले वार्तालाई बल पुर्‍याउन निकट भविष्यमै इजिप्ट भ्रमण गर्ने संकेत दिएका छन्। उनले भने, ‘गाजा युद्ध अन्त्यको सम्झौता धेरै नजिक छ।’

[एजेन्सीहरूको सहयोगमा]